MASTEKTOMIE EN VERWANTE OPERASIES AAN LIGGAAM EN SIEL





Die res van my lewe, na die borskanker-diagnose, begin toe mos met 'n mastektomie. Van gesprekke oor so 'n operasie skram mens gewoonlik sover moontlik weg. Ons weet nie hoe ander daaroor voel, of hulle enige ervaring in die verband het, en indien wel, hoe hulle dit beleef (het) nie.


Nou-ja, ek was ook maar skrikkerig. Ek het eenkeer 'n aangetroude familielid gehuisves na haar mastektomie toe sy bestraling moes kry. Ek onthou dat Heleen baie dapper was, en dat sy haar wond vir my gewys het, en gesê het dat die platkant vir haar mooier is as die ander kant. Ek het nie verstaan nie, maar ook darem nie gestry nie.

Ek was nou op pad om uit te vind waarom ons so koetserig is vir hierdie siekte. Pajamas en bederfies ingepak, opname by die hospitaal gisteraand sommer telefonies gedoen. Ek het geen ander bekommernis as om net op te daag nie. Selfs hiervoor word daar deur die familie gesorg.


By die hospitaal word ek in 'n pragtige privaatkamer "ingeboek". Ek verdien dit glo. Nie dat ek in die minste omgee nie, dis net onverwags. Die hospitaalpersoneel is besonder hulpvaardig en vriendelik. Die narkotiseur en die sjirurg kom wys oë en berei my voor op die operasie. Ek is bietjie op 'n ander planeet.


My selfoon lui aanmekaar. Vriendinne, familielede, ander kankerlyers en "-survivors" bel om goeie wense oor te dra. Ek verseker almal ek's reg vir die ding. Uiteindelik gaan ek vinnig gewig verloor. Ek skat so ongeveer 500gram vir die oggend.

'n Vrywilliger van "Reik na Herstel" kom maak 'n draai. Die bedagsame sjirurg het hulle ingelig. Sy het self 'n mastektomie gehad, en dra nou 'n prostese. Sy't vir my 'n "kous" saamgebring. Geraai watter grootte, sodat ek dit kan dra wanneer ek huis toe gaan. Die stopseltjie lyk maar aardigrig, maar sy verseker my dat dit die doel dien. Mens sit dit in jou bra, en daar gaan jy. Mens kan dit met 'n speldjie vassteek as jy bang is dit peul uit. Sy't ook 'n skouersakkie gebring vir die dreineringsakkie wat vir eers my metgesel sal wees. So stadigaan begin die werklikheid van die situasie tot my deurdring.

Ek word net daar uitgenooi om by die groep aan te sluit. My agtergrond as maatskaplike werker kan baie goed benut word, en sy is eintlik lankal gereed om voorsitterskap af te gee. Opleiding word ook verskaf. Te veel inligting, te gou vir my.

Teen slaaptyd, nadat almal weg is, en dit stil raak, aanvaar ek die slaappilletjie met dank. Ek wonder hoe dit sal wees om net een bors te hê. Die tweede mastektomie sal gelyk met die rekonstruksie gedoen word. Daar is met ander woorde 'n ruk wat ek ongebalanseerd sal wees. Ek troos my daaraan dat my lyf nog my hele lewe lank skeef is as gevolg van skoliose - nog 'n asimmetriese faset kan seker nie so erg wees nie.

Jesaja. "Hy laat sy lammerooie saggies wei." So raak ek aan die slaap.

Vroegoggend teater toe. Geen tyd vir bekommernis, omdraai of weghol nie. My vertroue in die spesifieke teaterspan is so groot as hul geloof in my God. Ek weet hulle almal plaas hulself elke dag in Sy hande, en daarom voel ek tevrede, veilig en gerus in hul hande.

Na die operasie beland ek in 'n dubbelkamer. My kamermaat het hartomleidings gehad. Sy is 'n dame met 'n lekker sin vir humor. Saam lag en spot ons die pyn en die verlies tot in 'n klein hoekie vas. Sy het 'n pad vol struikelblokke voor - sy's 'n strawwe roker, en haar kardiotorakale sjirurg (hoekom het hulle sulke moeilike name?) se vyand nommer een is Die Sigaret. Sy's hoeka so lus vir 'n skyf, dat sy haar lag nie kan hou nie.


Ek dink my eie dinke. Watter behandeling lê voor? Ek is op 'n vreemde pad, en weet nie watter draaie, opdraendes en steiltes lê voor nie. Al troos op hierdie oomblik is Ds. Johan Serfontein van Windhoek se beeld van die kronkelpad deur die kloof. Mens sien nie die bestemming terwyl jy in die draaie is nie. Dan moet jy maar net die padreëls navolg, glo, en vorentoe gaan. Sodra jy om die draai is, ontvou die vista voor jou, en kan jy weer ver sien.

My skoonsus bel om te hoor hoeveel gewig ek verloor het. Ek skat so 500gram, en my kamermaat bulder dit uit van die lag. Met traanbesmeerde gesigte (van die lag) begroet ons die grootste bos lelies in my eie blompot wat die kamer inkom. Agter die lelies is Willie, my seun. Hy't gou kom inloer. Die bos blomme bring lewe in die vertrek. Die geur van lelies kan mens mos nie wegsteek, ignoreer of verbloem nie - dis wonderlik. Ek dink ons gebede in die goue wierookkom van Openbaring moet naastenby so ruik vir God.

Alles het goed afgeloop, maar ek is so toegeplak met 'n yslike groot pleister, dat ek steeds nie weet hoe dit voel sonder 'n bors nie. Daar's wel 'n dreineringspyp onder my arm wat nogal lastig is. Ek hoor hy sal geruime tyd daar wees. Totdat die wondvog nie meer as 40ml per dag is nie. Ek moet dit meet, en leegmaak.

Huis toe. My mense is wonderlik. Ek loop skeef. Daai bors was seker swaarder as 500gram, want my regterskouer trek op, en die linkerskouer trek af. Ek loop ook vooroor. Hoekom? Die blessidste sakkie is lastig, en trek aan die wond waar hy uitkom. Die "kous" is glad nie my idee van styl nie. Die affêre peul heeltyd boontoe uit. My selfvertroue is beter sonder die "kous" as met hom.


My gedagtes is 'n warboel. My moed verlaat my nie, maar ek kom terdeë agter dat hierdie nie 'n grappie is nie. Dis soos oudword - nie vir sissies nie. Mens het al die hulp en vriendskap wat jou kant toe kom, nodig. Ek waardeer gewone dingetjies ook baie meer as voorheen. Alles het meteens groter betekenis. Elke oomblik is 'n toegif, 'n gawe, 'n onverdiende geskenk!

Ek verstaan Heleen se gehegtheid aan haar plat kant. Dis 'n teken van die geveg teen kanker wat nou in al sy felheid woed. Die siekte gaan nie wen nie. Sien, sy broeiplek is weggesny. So sal alle oorblyfsels ook nog uitgewis word. Ek is nie skaam vir my geskondenheid nie - dis my rang in die weermag teen kanker!

Ek kry die besonderhede van 'n plaaslike prostetis (nog een van daai woorde) by die wonderlike sjirurg. Ek kan 'n regte prostese hê voor Kersfees. Die goed is nogal duur, maar het dieselfde gewig as 'n normale bors, en is gevorm na jou lyf - skuif nie rond nie. Die mediese fonds betaal ook grootliks daarvoor. Mnr. die Prostetis eis sommer self. Mooi!!

So word dit vir my nodig om oor hierdie verandering aan my lyf te kan spot. Spot en grappe maak die genesingsproses baie meer leefbaar. Ek het skielik baie "boesem-buddies" wat gedurig inspirerende boodskappies stuur. Ek hoor van vroue met kanker waar ek dit nooit sou verwag nie. Almal voel soos eie familie, en almal wil net uithelp, en raadgee, en grappies uitdeel.

Ek vind dat ek my gesinsmense moet opbeur. Hulle ly onder my siekte. So begin ons gesels oor La Petite (Afrikaanse betekenis), ry ek soms wanneer dit so warm is in die kar, met my bors op my skoot. Nie elke vrou kan dit doen nie. Ek is ook nie suinig as iemand wil "voel" nie. So word dit amper normaal om 'n verwyderbare bors te hê. Amper, maar glad nie stamper nie.

Ses weke later is ek gereed vir rekonstruksie. Ek's baie opgewonde, miskien omdat ek nie mooi besef watter proses dit gaan agfgee nie.


Die sjirurg wat die mastektomie gedoen het, assisteer vir die plastiese sjirurg. Dis nogal 'n groter operasie, want dit is weer 'n mastektomie, en dan 'n bilaterale rekonstruksie.

Met die wakkerwordslag besef ek hoe pleisters nou eintlik kan lyk. Kyk, ek is beplak dat dit naar lyk. Seer ook. Daar waar niks meer was nie, moet velle nou oor hierdie nuwe "borste" rek. Gelukkig kan dit. Daar's swelling ook. Ek het geen idee hoe die eindproduk gaan lyk nie.

Die kronkelpad deur die kloof kom ook aan 'n einde. Die pleisters kom af. Dit lyk vir my of een bors effens groter is as die ander een, maar "so what?" Dokter verseker my dat dit die swelling is. Die eerste mastektomie se wonde is al genees, en daarom lyk die tweede een anders. Logies.

Volgende stap: areola's en tepels. Daar is twee opsies. Mens kan die areola's op die borste tatoeer, of ons kan vel uit die lieste gebruik om areola's te vorm, en dan tepels van die borsvel maak. Dokter beduie, en ek wil-wil amper begin verstaan wat hy gaan doen. Soek inligting op die internet, en kry weer meer as wat ek kan hanteer. Spookstories verskyn ook op televisie. 'n Dame uit Engeland kom na vore met haar riller. Na haar areola-rekonstruksie het sy nou soveel borshare dat haar hele selfbeeld in sy peetjie is. Haar liefdeslewe ook.

Die tatoeer-storie klink vir my seer. Met 'n operasie kry ek darem narkose, en ek dink dis meer natuurlik. (Nou nie juis as mens dink jy gaan nou met jou lieste op jou bors pryk nie, maar toemaar.) Die plastiese sjirurg besweer my borshaar-vrese met die oplossing van hoe hy die hele proses hanteer. Ondervinding het hy baie- ek niks.

Suster, praat van seer! Hierdie lieste is die ergste. Ronde lappies is uitgesny, en reguit toegewerk. Die velle rek. Myne is hoeka nie meer so elasties nie. Probeer nou 'n pleister daar hou! Dis nie 'n maklike storie nie - more likely heel onmoontlik. My pleisters het nie die eerste badkamer-sessie oorleef nie.


Die borste lyk aardig. Sulke geel "patty pans" bo-op. Dokter sê hy't my voorberei, maar ek onthou dit nie. Ek dink dit was 'n geval van "systems overload" of iets. Die patty pans moet nou 'n ruk aanbly. Dis styf vasgedruk, want die wonde moet genees, en bloedtoevoer is nodig om die lieslappies te laat aangroei.

In die wagtyd skeur my lieswonde gemiddeld twee maal per week oop. Elke keer terug spreekkamer toe vir nuwe steke. Die inspuiting vir lokale verdowing is erg ongemaklik. Die skaamte om elke keer soos Flenterkatryn voor die dokter te kom staan, is egter erger. Al verseker hy my dis sy werk, en hy is so bekend met my lyf of hy my man kon wees, bly ek maar ongemaklik. Gelukkig kan ons hier ook grappies maak om oor die verleentheid te kom. Ek dink 'n goeie skoot humor moet by elke mediese fakulteit verpligtend aangebied word. Ons dokters hier by Mosselbaai het gelukkig almal hul "humor" ge-cum.


Nou, twee en 'n halwe jaar later, kan ek net met dankbaarheid terugkyk. Alles het goed afgeloop. Ek het ligte littekens oor my borste wat my aan hierdie tyd herinner, maar die seer, die onsekerheid, die ongemaklikheid en die vrees het plek gemaak vir aanvaarding. Ek gebruik nog medikasie, en is nou halfpad met die regte kankerbehandeling, maar ek sê dankie vir vandag. Ek ly nog onder die newe-effekte van die Tamoksifien wat ek daagliks moet drink, maar 'n mens kan by wonderlike dinge aanpas. Ek lewe! Ek sien weer kans vir nuwe uitdagings!


Wat is die grootste verandering in my lewe? Ek heg baie meer waarde aan ewigheidsdinge. My mense is vir my baie belangriker as ooit tevore. My familie en vriende hul gewig in goud (of olie?) werd. My talente behoort aan die Here, en is tot Sy beskikking. Die dood is 'n poort na die nuwe, heel, volmaakte, ewige LEWE.

DIE DAG TOE EK MET KANKER GEDIAGNOSEER IS

Die dag het soos enige ander oggend begin - totdat ek gaan stort het. In die stort voel ek 'n knop aan my regterbors. 'n Knop wat dadelik vreemd en onwelkom is. Kliphard, en 'n bietjie groter as 'n gesonde ertjie. Reg onder my tepel. As ek vroeër in die spieël gekyk het, sou ek gesien het dat my bors se hele vorm oornag verander het. Maar ek het nie. My oorgewig het veroorsaak dat ek so min moontlik van myself wou sien. Veral op my nugtermaag, en veral sonder klere aan my lyf!

Wat nou? Stort maar klaar, en gaan Progrow toe. Willem was reeds daar, en ek wou mos ten alle koste die besigheid laat werk. Die bors-gedoente moet eers simmereer sodat ek kan weet hoe ek daaroor voel.

Vir die eerste uur of twee het ek normaalweg met die dringendste takies aangegaan, en toe ek en Willem albei gereed was vir 'n koffiebreuk, het ek hom vertel dat ek 'n knop aan my bors ontdek het. Hy het my eers onbegrypend aangestaar - toe laat ek hom voel. Sy hele gesig het versomber, en ek kon die ongeloof wat ek beleef het, in sy gesig sien. Dit kan mos nie wees nie!!!

Ons het besluit dat ek maar so spoedig moontlik by 'n dokter moes uitkom. Ek het ons huisdokter geskakel - die ontvangsdame het aanbeveel dat ek sommer dadelik vir 'n mammogram gaan - dis tog wat Dokter sou voorstel. 'n Afspraak is gemaak, en die gewag het begin.

Later die oggend het my ouers 'n draai by die fabriek kom maak, en ek het my ma vertel - ook my seun, wie sy besigheid ook uit dieselfde gebou bedryf het. Dit was 'n Woensdag, en ek kon eers die Maandag plek kry by die radioloë vir die mammogram. So moes ek my dogter per telefoon hiervan vertel. Sy was erg geskok, en baie jammer vir my.

Die naweek was maar lank. My ouers het kom kuier, my broers het geskakel. Dit was uiteraard maar 'n gedempte storie. Hulle het my probeer verseker dat dit niks ernstigs kon wees nie. Skoonsus ('n verpleegkundige) sê dis baie kere net 'n verdikking in die melkkliere, of 'n infeksie. Skadeloos. My mond het saamgepraat, maar diep binne het ek geweet dat dit nie so eenvoudig is nie. Ek het al voorheen ontsteking in die melkbuise gehad - dit was heeltemal anders.

Maandag. Ek is op die bepaalde tyd na die hospitaal vir die mammogram. Ek hou nie van die besigheid nie, maar dit moet gedoen word! Na die tyd, toe ek in die aantrekkamer wag, groei my oortuiging dat hierdie storie "bad news" is. Die vorms wat ek moet invul help nie eintlik om die gevoel van verdoemenis op te hef nie. Ek begin dink aan familielede en voorsate. Nee, net Pa se een suster, Tant Sussie, het borskanker gehad. Dit moet mos eintlik van Ma se kant van die familie af kom as ek dit geërf het? Ons weet te min van die deel van die familie - Ouma aan moederskant is oorlede toe ma nog 'n kleuter was. Nee, die nagmerrie sal oorwaai.

Nog later word ek geroep. Die radioloog wil 'n sonar neem. O, Nee! Hier kom dit nou.

Ek wag op 'n bedjie voor 'n rekenaarskerm. Die baie gawe man kom in, en wys my op die skerm hoe die knop nou eintlik lyk. Dis rond, redelik duidelik afgebaken, en bietjie dieper as wat die omtrek daarvan is. OK, wat nou?

Ek moet maar rustig wees, hulle gaan nog 'n biopsie ook doen. Dis 'n baie lang naald - dik ook, en peperduur vertel hulle my - word ingevoer van Australië af, of iets. Ek is gelukkig nie bang vir naalde nie. Die personeel gesels met my oor allerhande ligte sakies. Eintlik heel aangenaam - behalwe vir die donker wolk van afwagting. As ek nou nie so snaaks geklee hier op die bedjie gelê het, en die dokter se hande besig was nie, kon ons gesellig sit en kuier het. Ek besef weer dat ek glad nie kan gedy met onsekerheid nie. Liewer die waarheid hoor, al is dit slegte nuus.

Hierna kan ek weer gaan wag. Ek mag maar aantrek, die ondersoek is afgehandel.

Met die verslag in die hand is ons huis toe - spreekkamer langs. Die verslag het ons eers gelees, hoewel ons nie alles verstaan het nie. Ons het wel verstaan van karsinoom en maligne. Die dokter is reeds weg. Ek laat die koevert by ontvangs. Dokter sal my bel.

Pa en Ma maak weer 'n draai. As dit kwaadaardig is, sal hulle help met die mediese kostes. In die geval van 'n mastektomie, moet ek gaan vir rekonstruksie ook - hulle sal help.

Ek het 'n wonderlike familie.

Dinsdag - werk toe. Wat sal ek by die huis doen om die wagtyd om te kry? Dis moeilik om te konsentreer. Die foon lui nie. Die gewag raak heeltemal te veel vir ons almal. Ek besluit om maar spreekkamer toe te bel, en te hoor wat al die groot woorde finaal beteken.

Die ontvangsdame skakel my dadelik deur na die dokter. Hy "Hmmm en ahhh". O gatta!

Dokter weet nie mooi hoe om die saak aan te voor nie, want hy't my nie eers vooraf gesien nie - ek's mos dadelik Radiografie toe. Dis vir hom baie moeilik, maar hy verduidelik van die karsinoom (klas 2) en gee nog inligting. Ek wil net weet wat nou moet gebeur. Die inligting gaan nie meer in nie.

Ek moet 'n sjirurg kies, en dan soontoe gaan. Ek kies die een wie se naam ek al vroeër gehoor het. Later word die afspraak vir die volgende dag bevestig.

Woensdag. 'n Week het verbygegaan, en my bors het 'n vreemde aanhangsel geword wat my toekoms bedreig. Ek wil dit nie meer aan my lyf hê nie. Ek voel verraai deur my eie liggaam.

Ek vertrou op die Here om my ook deur hierdie dal van doodskaduwee te lei. Ek onthou hoe ek 22 jaar tevore na my eerste hartaanval in die Noord Natalse boendoes, by Hom gesmeek het om my lewe te spaar totdat Rachel met matriek klaar is. Sy is nou sewe maande getroud.

Ek onthou hoe hy my genees het toe my nek twee jaar tevore in 'n motorongeluk gebreek het. Ek onthou al die ander gebede wat verhoor is: dat ek steeds kan loop met gekrokte rug en sy spul nagevolge en al. Ek voel weer die gevoel van geborgenheid wat ek in Namibië beleef het as ek soggens op die vreemde plek wakker word - alleen in die huis, omdat Willem iewers besig is met 'n opmeting, Willie en Rachel reeds uit die huis en besig met hul eie lewens. Soggens het ek wakkergeword met die gevoel dat ek soos 'n klein voëltjie snoesig in 'n nessie met vere uitgevoer, bewaak word. Die Here hou my in sy hand vas, en ek het moed vir wat ookal voorlê.

Dokter Sjirurg is baie gaaf, vriendelik en toeganklik. Hy vertel my dat daar in my spesifieke geval nie 'n ander uitweg as 'n volledige mastektomie is nie. Hy waarsku dat borskanker 'n groot emosionele impak op die pasiënt en haar gesin en geliefdes het. Ek stel hom gerus: Ek is nie baie emosioneel van aard nie. Hoe kan hy weet dat ek die mastektomie sal verwelkom? Ek wil die bors nie meer hê nie, want dit bedreig my en die mense wat vir my belangrik is, se gemoedsrus.

Ek vertel hom dat ek so gou as moontlik wil gaan vir rekonstruksie, want ek wil nie onnodig lank herinner word aan die kanker nie. Mense kan die woord nie eers hardop sê nie. Ek dinstansieer myself van 'n lewe as 'n kanker-(of enige ander)pasiënt. Ek sal die tyd wat ek oorhet: miskien 5, miskien 10 jaar, of wie weet hoe lank, as myself leef. Ek wil nie deur 'n siekte gedefinieer word nie. Die siekte met sy simptome en newe-effekte is daar om oorwin te word.

Nou lê die besoek aan die plastiese sjirurg voor. Ek is skaam oor my lyf, en vol vertwyfeling, maar deur hierdie besoek moet ek ook!

Die personeel is baie normaal, vriendelik en gaaf. Ag, hoe lekker om soos 'n mens tussen mense te voel, en nie soos 'n "geval" nie. Ek word nie aangestaar en bejammer oor my ordinêre 50+voorkoms nie. My vooroordele oor plastiese sjirurgie word sommer hier in die wagkamer al die nek ingeslaan.

Prostese moet gekies word. Willem is by. Bitter moeilik vir hom, maar hy hou by sy belofte van bystand deur die botter EN die wors. Ons is nou definitief by die wors.

Grootte is belangrik, vorm en posisie ook. Skoonheid lê in simmetrie. Ja-ja, dit is so, maar ek's nie meer 20 nie, en in 'n bikini of enige swembroek sien jy my nooit weer nie. Ek wil net (met klere aan) goed lyk. Ek probeer hierdie gesprek uitrek, want ek's bang vir dit wat moet volg. Ek trek tevergeefs kleinkoppie vir die volgende stap....

Ondersoekkamer toe. Dokter sit op sy hurke voor my - ek sit op die bed. Kaal bolyf. Hy kyk, korrel en meet. Ek sit soos 'n lam ter slagting. Die klem het nou verskuif van die siekte, na die lewe daarna. Van die wetenskaplike na die estetiese. Van medies wenslik na sosiaal aanvaarbaar.

"Ek moet jou waarsku. Ek kan nie weer vir jou so 'n hangbors gee nie. Die nuwe bors gaan anders lyk as jou linkerbors."

Ek's uit die veld geslaan. Het 'n meer somber, teoretiese opmerking verwag. Voor ek my kom kry, sê ek: "Ek sou so hoop! Anders sal jy nie baie pasiënte hê nie. Ek wil nie weer hangborste hê nie, en die linkerbors moet ook waai - sommer nou al. Ek soek nie later weer probleme nie."

So begin die operasies en die behandeling en die res van my lewe toe.

Ek het nog nie by "Reik na Herstel" aangesluit nie, hoewel ek nou gereed is daarvoor. Ek is egter alweer redelik besig met ander projekte soos Kuierbos Plaasvakansies, die Loural Liefdadigheidstrust, Huis Elsje vir die versorging van persone wat aan Alzheimer se siekte ly, en die Danabaai Dienssentrum.

Soms, veral as die gloede (newe-effwek van chemopilletjies) my teister, onthou ek dat ek kanker het, maar meestal is ek te besig met die lewe om veel tyd aan siektestorietjies af te staan.

My Nuwejaarsvoorneme vir 2009 is om elke dag iets te kry waaroor ek regtig lekker en uitbundig kan lag, en as dit moontlik is, om dit met iemand anders te deel.

My nuwe lewensfilosofie is om elke dag so te leef dat ek nooit hoef te sê ek's jammer ek het 'n dag gemors op onbelangrike dinge nie. Wat belangrik is, is om te LEEF, om God se wonderlike liefde uit te straal, en om iets vir my medemens te beteken. En dis belangrik om te onthou dat ek hierdie pad net eenmaal stap.

My resep om ook die moeilike dele van die pad te bemeester: "Just do it!" (gesteel by Nike)

SEISOENSWISSELING

Ek weet nie of dit met almal gebeur nie, maar hierdie jaar bly ek vashaak by die gedagte aan seisoenswisseling: verandering, veroudering, hergeboorte, vernuwing, ontwikkeling en agteruitgang in die lewe. Dit het tot my begin deurdring tydens die hittegolf van laas.

Ek het 'n sterk suspisie dat my bewuswording van die seisoenswisseling (dis amper herfs) ietsie te make het met die Herfs wat in my lewe aanbreek. Soos my fisieke begin (watwo begin... dis al lankal nie meer pure perd nie!) verander en agteruitgaan, begin my geestelike sy meer en meer ontwikkel en gedy. As dit "oudword" is, beteken dit dat ek gereed is daarvoor. Oudword is nie 'n lekker gedagte nie, maar die clichè sê met reg: Die enigste teenvoeter vir die ouderdom is om vroeg te sterf. En wie wil dit sommerso doen?

Vanoggend het ons weer Bybelstudie gehou, en vandag se onderwerp was die Klaagliedere van Jeremia. Nie dat dit so morbied was as wat dit mag klink nie. Ons klompie herfsmense, van wie nog net ek en Willem nie grootouers is nie, kan baie opgeruimd en positief saamdink, en die ligter kant van die lewe maklik raaksien - selfs met Jeremia. Dis baie snaaks as die stram vingers nie gou op die plek in die Bybel kan kom nie, en nog snaakser as Marina na 'n lange soektog uiteindelik die plek het, net om die Bybel weer te laat toeklap as sy van pure verligting haar Bybel in die lug rondswaai!!

(Ek hoef dit seker nie uit te spel dat ons 'n hele oggend lank kan Bybelstudie hou nie - dis nou nadat ons die innerlike eers met koffie, tee, rooibostee en koekies op standaard gebring het.)

Terug by Jeremia se Klaagliedere sien ons onsself en ons land wat swaar gebuk gaan onder allerhande ellendes, van misdaad tot ekonomiese krisisse en onbetroubare politieke leiers. Ons sien jong mense wat die land verlaat om elders 'n heenkome, 'n toekoms en geluk te gaan soek, in Jeremia se sug. Dan besef ons saam met hom dat ons gesondig het, en onsin kwytraak voor die Here. Ja, ons word selfs aangekla dat ons te veel terugpraat wanneer die Here ons betig. (Die Klaagliedere het vir my van die mooiste prosa wat mens maar kan kry) Ons besef dat die Here nie vergewe het nie, omdat ons nie opreg is nie. Voordat ons heeltemal in sak en as gaan sit, kom ons ook tot die wonderlike besef dat ons net moet opkyk, (al word Jeremia se oë moeg van opkyk sonder dat hy hulp sien kom) en opreg om vergifnis moet vra, moet glo, en dat die Here wel vir ons uitkoms sal gee.

Ons wonder of die Here ons straf, en of ons die gevolge van ons eie kollektiewe wandade dra. Dan kom ons tot die gevolgtrekking dat ons moet lewe as boodskapdraers en afskynsels van die Ewige Regverdige maar ook Genadige God.

Saam besluit ons om ons naaste te vergewe vir alles wat hulle ons aangedoen het - in werklikheid, of in ons verbeelding. Ons besluit om die minste te wees in verskille met ons geliefdes,(hulle kan soms so onmoontlik wees) ons kinders (hulle kan ons soms so seermaak) en ons medemens (hulle is soms so onverstandig en net pleinweg verkeerd).

Ons deel die teorie met mekaar dat baie emosionele steurnisse en sielkundige afwykings herlei kan word na een of ander onreg wat ons gely het, en waarvoor ons nog nie vergeef het nie. Let wel, die draer van die onvergewensgesindheid is die lyer onder die las van die wrok. Soms weet die onvergeefde nie eers van die kwessie nie - hy ly dus geen skade nie, terwyl die wrokkige les opsê onder maagsere, paranoia, depressie en wat nog. Nie dat al hierdie toestande reaktief of vingerwysings is nie - ons weet mos al van genetiese faktore en chemiese wanbalanse en die dinge. (Van siektes en rare verskynsels weet ons groepie sommer baie)

So kyk ons na ons middeljarige, herfslyfies en -gesiggies, en in plaas van plooie en rolle sien ons ervaring, belewenisse, onthou (baie vergeet), begrip en aanvaarding. Ons sien 'n storie van lief en leed, van geluk en berou, van die botter en die wors. Ons is wandelende advertensies vir die lewe en al sy fasette.

Ons kan ons huise begin stroop van al die onnodige "nice to haves" wat ons vroeër so sonder ophou vergaar het. Ons soek nou eenvoud, rustigheid en dienlikheid in ons huise, ons meubels, ons klere en ons siele. Ons is soos die bome wat die ekstra blare kan afgooi omdat ons nie meer koelte hoef te maak nie, maar plek moet maak vir die son om ook deur ons te kan skyn op ander, wat rondom ons (lekker dik) stamme leef.

Ja, die herfs is voorwaar 'n wonderskone seisoen met al sy ryk en warm kleure, sy sagte blaretapyte en die stroopsoet vrugte van die na-somer. Dis 'n tyd van voorbereiding vir die winter wanneer ons kaalgestroop en eerlik in die oë van ons naaste en ons Meester sal staan. Vir my is dit nou, en ek is innig dankbaar vir die genade daarvan.

HITTEGOLF

Ons kry warm in die Tuinroete.

Dis moeilik om vrolik, verdraagsaam en positief te wees as die temperatuur buite so hoog bly. Hier in die matigste deel van ons land is ons nie meer gewoond aan hittegolwe wat langer as twee-drie dae duur nie. Die huidige een kom al 'n paar weke!!! Intussen brand die Kaap af, en vrot ons riviere op. Die reën bly ook weg - val net in die noordelike dele. Hoe warmer dit word, hoe groter is die verdamping, en hoe meer gekonsentreerd raak die oepsies in die water - wat 'n toestand! Voeg by hierdie situasie nog 'n wêreldwye ekonomiese dilemma, 'n stygende persentasie werklose mense wat logieserwys naderhand tot misdaad gedryf word ter wille van oorlewing, en die eindproduk raak maklik uiterste, swartste, diepste depressie.

Wat 'n geleentheid vir die politici wat voorbrand maak vir die naderende verkiesing! In die huidige omstandighede is dit maklik om mense te verlei met beloftes van 'n beter toekoms. Op die oomblik voel dit dat enige iets net beter kan wees as die status quo!

Ek het eenmaal 'n boek gelees - so 'n regte speurverhaal-cum-riller -met die naam HEATWAVE. Dit het gehandel oor 'n reeksmoordenaar (hoe dan anders?) wie se graad van geweld saam met die temperatuur geklim het. Om die skrywer die geleentheid te gee om baie grafies in sy beskrywings te raak, het die verhaal hom in 'n kusdorp afgespeel. Die skamele kleredrag van die meisies wat so warm kry, het ons boef verder aangespoor tot geweld. Ek kan nou nog nie verstaan waar sy energie vandaan gekom het nie. As ek so warm kry, en glo my die hittegolf saam met die "gloede" is 'n erge kombinasie, het ek geen energie nie. Op die meeste kan ek een of twee vingers op 'n slag roer om die sleutelbord te hanteer. As die rekenaar-muis nie geverg het dat ek my arm moet uitsteek het nie, sou dit waarskynlik makliker gewerk het as die getikkery. Om dan uit te gaan (in die son) en iemand te agtervolg en te wag vir die beste geleentheid is al erg genoeg. Om genoeg energie bymekaar te skraap om die slagoffer te lyf te gaan op die een of ander manier, is vir my bietjie te veel gevra.

Ek verstaan die Mexikane se houding van "manjana, manjana" baie beter. 'n Yskoue drinkdingetjie, 'n yslike groot sombrero en so min beweging as moontlik is myns insiens die resep vir oorlewing.

Kom ek vanmiddag by ons huisdokter se spreekkamer en Babsie, die ontvangsdame, sê dat sy altyd met seisoenswisseling, soos nou, erge sinusprobleme ondervind. Hoewel ek simpatie met haar het in haar foltering, laat die gedagte aan seisoenwisseling my moedskep. As die seisoen verander, sal dit koeler en later koud word. Dit laat my onthou dat alles verbygaan. Geen probleem kan vir ewig voortduur nie. Die ou spreekwoord wat sê: "Van lekker lag kom lekker huil" kan ook omgedraai word. Na elke depressie, resessie of wat mens die swaarkry ook wil noem, moet daar weer 'n oplewing kom. Dis deel van ons wonderlike skepping. Die natuur, die mens se gemoed, die mensgemaakte ekonomie, die lewe self verloop met 'n afwisselende reeks van hoogte- en laagtepunte. As jy onder is, kan die volgende rigting net boontoe wees. Dit mag wel afgesaag wees, maar dit bly waar dat selfs die donkerste nag opgevolg word deur 'n nuwe dag.

Ek gaan my sombrero opsit, in my eie koelte sit en lemonade drink, en voorberei vir die dag wat gaan breek. Wanneer die lig in die tonnel nie meer 'n aankomende trein is nie, sal ek gereed wees om vrolik na elke nuwe geleentheid te gryp.